ջնարակ

Learned borrowing from Middle Armenian ջնարակ (ǰnarak).

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [d͡ʒənɑˈɾɑk]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [t͡ʃʰənɑˈɾɑɡ]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

ջնարակ • (ǰnarak)

1. glaze (coating on pottery)

   Synonym: (dialectal) սըռ (səṙ)

2. glaze (edible coating applied to food)

• ճնարակ (čnarak), չնարակ (čʿnarak), չնարէկ (čʿnarēk)

The origin is unknown.

Possibly related to the synonymous Ancient Greek σανδαράκη (sandarákē) and together with it borrowed from an unidentified third source.

ջնարակ • (ǰnarak)

1. red sulphide of arsenic: sandarac, realgar or red orpiment
   • 6th–12th? centuries, Baṙkʿ Gałianosi [The Greek–Armenian Dictionary to Galen] :[1]

     սանդրաքնէ (var. սանթրագնէ, սանթրակնէ, սանթրանգէ) = ջնարակ (var. ջնատրակ, ճարակ)։

     sandrakʿnē (var. santʿragnē, santʿraknē, santʿrangē) = ǰnarak (var. ǰnatrak, čarak).

     σανδαράκη (sandarákē) = ǰnarak

   • 10th–13th centuries, Gagik-Hetʿumyan bžškaran [The Gagik–Hetoumian Medical Book] :[2]

     Լեպէդիս, քաղկու, ճնարակ, միաչաք արա եւ մանրէ, մեղրով եւ քացխով յարո եւ ռէճնիշ արա, եւ կամ զդեղդ ցամաք ի ներս փչէ։

     Lepēdis, kʿaġku, čnarak, miačʿakʿ ara ew manrē, meġrov ew kʿacʿxov yaro ew ṙēčniš ara, ew kam zdeġd cʿamakʿ i ners pʿčʿē.

     λεπιδόχαλκος (lepidókhalkos), čnarak […]

   • (Matenadaran manuscript no. 551) :[3]

     Կամ ճնարակն որ է քարէ զարեկն խառնէ ի ներս ձուի դեղնուցով յարեայ և գրէ։

     Kam čnarakn or ē kʿarē zarekn xaṙnē i ners jui deġnucʿov yareay ew grē.

     • Translation by Ašxen Harutʿyunyan

       Или сандарак (?), который называется каменный мышьяк, смешай с желтком, растирай и пиши.

   • 1478 – 1492, Amirdovlatʿ Amasiacʿi, Angitacʿ anpēt [Useless for Ignoramuses] :[4][5]

     Չնարակ· որ է կարմիր զառիկն․ յիշած ի վերայ զային իր համարն:

     Čʿnarak· or ē karmir zaṙikn; yišac i veray zayin ir hamarn:

     Čʿnarak = Is the red զառիկ (zaṙik). It is mentioned under "Z" under its number.

   • 1614 – 1622, Asar Sebastacʿi, Girkʿ bžškakan arhesti [Book of Medical Art] :[6]

     Չնարակ, որ է կարմիր զառիկն, որ է զռնեխն։

     Čʿnarak, or ē karmir zaṙikn, or ē zṙnexn.

The senses "a kind of tree resin" and "a kind of nettle" found in some dictionaries are spurious.

• ճնարակագոյն (čnarakagoyn)

• → Armenian: ջնարակ (ǰnarak) (learned)

• զառիկ (zaṙik)

• Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “ջնարակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 129ab
• Ališan, Ġewond (1895), “ճնարակ կամ ջնարակ”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʿiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 1889, page 404
• Asar Sebastacʿi (1993) Girkʿ bžškakan arhesti (XVI—XVII dd.) [Book of Medical Art (16–17th cc.)]‎, preparation of the text, preface and dictionary by D. M. Karapetyan, Yerevan: Academy Press, page 376
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “ջնարակ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1837), “ջնարակագոյն”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 674c
• Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 232
• J̌ahukyan, Geworg (2010), “ջնարակ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 653a
• Lagarde, Paul de (1877) Armenische Studien (in German), Göttingen: Dieterich, § 1905, page 130
• Ġazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “ջնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 670b
• Ġazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “չնարակ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 629
• Musheghian, Armen (2000) Essays on History of the Armenian Language. Volume One (Historical–Etymological Studies)‎, Yerevan: Academy Press, pages 57–58, without a basis glosses the word as "cinnabar" and derives from Middle Iranian *činkafr/rfak, a supposed cognate of the words discussed at Ancient Greek κιννάβαρι (kinnábari)
• Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “չնարէկ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 625